آرتروز مفصل ران که با نام آرتروز مفصل لگن نیز شناخته میشود، یکی از شایع‌ترین بیماریهای مفصلی در میان بزرگسالان است. این عارضه در اثر تخریب تدریجی غضروف مفصل ران به‌وجود می‌آید؛ غضروفی که در حالت طبیعی باعث حرکت نرم، بدون اصطکاک و بدون درد استخوان‌ها در محل مفصل میشود.
با گذشت زمان یا به‌دلیل عوامل مختلفی مانند افزایش سن، آسیبهای مفصلی یا فشار زیاد بر لگن، این غضروف‌ها نازک یا فرسوده می‌شوند. در نتیجه، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند و فرد دچار درد، التهاب، خشکی و محدودیت حرکتی در ناحیه لگن میشود.
علائم آرتروز مفصل لگن معمولاً تدریجی ظاهر می‌شوند و در ابتدا ممکن است فرد تنها هنگام راه رفتن طولانی یا بالا رفتن از پله احساس ناراحتی کند. اما در مراحل پیشرفته، حتی حرکات ساده مانند نشستن، برخاستن یا خم شدن نیز می‌توانند دردناک شوند.
شناخت دقیق ساختار و عملکرد مفصل ران، نخستین گام در درک بهتر این بیماری و نحوه تشخیص آن است.
آناتومی و عملکرد مفصل ران و لگن
مفصل ران یکی از مهمترین و پویاترین مفاصل بدن است که نقش اساسی در حرکت، حفظ تعادل و تحمل وزن بدن دارد. این مفصل از نوع «گوی و کاسه‌ای» (Ball and Socket Joint) است؛ به این معنی که سر گرد استخوان ران (فمور) درون حفره‌ای از استخوان لگن به نام استابولوم (Acetabulum) قرار می‌گیرد.
این ساختار باعث میشود مفصل ران بتواند حرکاتی متنوع مانند چرخش، باز و بسته شدن پاها و خم شدن را با دامنه حرکتی بالا و پایداری زیاد انجام دهد.
نقش مفصل ران در حرکت بدن
مفصل ران یکی از کلیدی‌ترین مفاصل بدن در انجام حرکات روزمره است. این مفصل در ایستادن، راه رفتن، دویدن، نشستن و حتی چرخش بدن نقش اساسی دارد.
به کمک مفصل ران، نیروی حاصل از عضلات پا به تنه منتقل میشود و تعادل بدن در حالت‌های ایستا و پویا حفظ می‌گردد.
به همین دلیل، آسیب یا التهاب در این ناحیه به‌سرعت می‌تواند روی کیفیت حرکت، سرعت راه رفتن و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.
در آرتروز مفصل لگن، به‌دلیل تخریب غضروف‌ها، حرکات مفصل با اصطکاک همراه میشود و فرد دچار درد در ناحیه کشاله ران، باسن یا ران میشود. در این شرایط، بدن برای جبران درد، الگوی راه رفتن را تغییر می‌دهد که این موضوع می‌تواند باعث درد زانو یا کمر نیز بشود.
ساختار استخوانی و بافتی مفصل ران
مفصل ران از چند جزء اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش خاصی در حرکت و پایداری ایفا می‌کنند:
- استخوان فمور (ران): بخش فوقانی آن به‌صورت کروی است و درون حفره لگن قرار می‌گیرد.
- استابولوم (حفره لگن): بخشی از استخوان لگن که محل قرارگیری سر استخوان ران است.
- غضروف مفصلی: لایه‌ای صاف و لغزنده که سطح تماس استخوان‌ها را می‌پوشاند و مانع از اصطکاک میشود.
- کپسول مفصلی و مایع سینوویال: پوشش محافظی که اطراف مفصل را می‌پوشاند و مایع لغزنده‌ای تولید می‌کند تا حرکت مفصل روان بماند.
- عضلات و رباط‌ها: این ساختارها موجب پایداری مفصل ران و هماهنگی در حرکات می‌شوند.
وقتی در اثر افزایش سن یا فشار زیاد، غضروف‌ها شروع به فرسایش می‌کنند، تماس مستقیم استخوان‌ها باعث ایجاد درد و التهاب میشود — فرآیندی که اساس آرتروز مفصل لگن را تشکیل می‌دهد.
جدول مقایسه مفصل ران و مفصل لگن
| ویژگی | مفصل ران | مفصل لگن |
| تعریف | مفصل بین استخوان ران (فمور) و حفره لگن (استابولوم) | بخشی از ساختار لگن که شامل استخوان‌های ایلیوم، ایسکیوم و پوبیس است |
| عملکرد اصلی | حرکت پا، تحمل وزن بدن، و اتصال پا به تنه | حفظ پایداری بدن، انتقال نیرو از ستون فقرات به اندام تحتانی |
| نوع مفصل | گوی و کاسه‌ای (Ball and Socket) | مجموعه‌ای از مفاصل ثابت و یک مفصل متحرک (ران) |
| درگیری در آرتروز | مستقیماً دچار تخریب غضروف میشود | بهطور غیرمستقیم تحت فشار ناشی از آرتروز مفصل ران قرار می‌گیرد |
| محل احساس درد در آرتروز | کشاله ران، باسن و ران | ناحیه لگن، پشت یا کناره‌های بدن |
درمان‌های غیرجراحی آرتروز مفصل لگن
در مراحل اولیه آرتروز مفصل ران، هدف درمان کاهش درد، کنترل التهاب و جلوگیری از پیشرفت تخریب غضروف است. در این مرحله، میتوان از روش‌های غیرجراحی و بازساختی برای بهبود عملکرد مفصل استفاده کرد. در ادامه با چند روش مؤثر و تخصصی که در کلینیک دکتر آرش مجدزاده ارائه میشود آشنا می‌شوید:
سلول‌درمانی و تزریق سلول بنیادی
در روش سلول‌درمانی و تزریق سلول بنیادی، سلول‌های بنیادی استخراج‌شده از بدن بیمار به ناحیه مفصل تزریق می‌شوند تا روند بازسازی و ترمیم بافت غضروفی آغاز شود. این سلول‌ها با تحریک تولید سلول‌های جدید و کاهش التهاب، به بهبود حرکت مفصل و کاهش درد کمک می‌کنند. سلول‌درمانی یکی از مؤثرترین روش‌های بازساختی برای بیماران مبتلا به آرتروز متوسط تا شدید مفصل ران است و می‌تواند جایگزینی برای جراحی‌های سنگین باشد.
اوزون‌تراپی
اوزون‌تراپی روشی ایمن و کم‌تهاجمی برای کاهش درد و التهاب مفصل ران است. در این روش، گاز اوزون با غلظت کنترل‌شده به بافت اطراف مفصل تزریق میشود و باعث افزایش اکسیژن‌رسانی، بهبود جریان خون و تحریک ترمیم بافتی می‌گردد. اوزون‌تراپی به‌ویژه برای بیمارانی که از درد مزمن لگن یا آرتروز خفیف تا متوسط رنج می‌برند، می‌تواند گزینه‌ای مؤثر در کنار سایر درمان‌های بازتوانی باشد.
لیزر پرتوان
در درمان با لیزر پرتوان، از تابش لیزر با انرژی بالا برای کاهش التهاب، تسریع ترمیم بافتی و تسکین درد مفصل ران استفاده میشود. این روش غیرتهاجمی است و با تحریک متابولیسم سلولی، جریان خون و ترمیم بافت‌های نرم اطراف مفصل را بهبود می‌بخشد. لیزر پرتوان معمولاً به‌صورت ترکیبی با سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی یا اوزون‌تراپی انجام میشود تا اثرگذاری آن افزایش یابد.
آرتروز مفصل لگن چیست و چگونه ایجاد میشود؟
آرتروز مفصل ران یا همان آرتروز مفصل لگن یکی از شایع‌ترین انواع آرتروز در میان بزرگسالان و سالمندان است.
این بیماری در واقع نوعی تخریب تدریجی غضروف مفصل لگن است که باعث درد، التهاب و کاهش توان حرکتی در این ناحیه میشود.
در شرایط طبیعی، غضروف مفصل مانند بالشتکی نرم عمل کرده و باعث میشود که استخوان‌های لگن و ران به‌نرمی روی هم حرکت کنند.
اما زمانی که این غضروف‌ها نازک یا ساییده می‌شوند، استخوان‌ها به‌صورت مستقیم روی یکدیگر تماس پیدا می‌کنند و این امر موجب ایجاد اصطکاک، التهاب و در نهایت، درد مزمن میشود.
فرسایش غضروف معمولاً تدریجی است و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا علائم به شکل آشکار ظاهر شوند.
در مراحل اولیه، فرد ممکن است فقط هنگام راه رفتن طولانی یا بالا رفتن از پله‌ها احساس درد خفیف داشته باشد، اما در مراحل پیشرفته‌تر حتی حرکات ساده مانند نشستن یا برخاستن نیز دردناک می‌شوند.
تفاوت آرتروز مفصل ران با سایر انواع آرتروز
آرتروز در نواحی مختلف بدن مانند زانو، انگشتان، شانه یا ستون فقرات رخ می‌دهد، اما آرتروز مفصل ران ویژگی‌های خاص خود را دارد.
تفاوت اصلی آن در نوع حرکات مفصل و میزان فشار وارده است.
مفصل ران، برخلاف سایر مفاصل بدن، وزن کل بالاتنه را تحمل می‌کند. به همین دلیل، هرگونه آسیب یا التهاب در این ناحیه اثر مستقیم بر راه رفتن، نشستن، و حتی خوابیدن دارد.
برخی تفاوت‌های مهم بین آرتروز مفصل ران و دیگر انواع آرتروز عبارت‌اند از:
- در آرتروز لگن، درد معمولاً در کشاله ران، باسن یا قسمت خارجی ران احساس میشود، در حالی که در آرتروز زانو، درد در جلوی پا یا زیر کاسه زانو بروز می‌کند.
- آرتروز لگن اغلب باعث محدودیت در خم شدن یا چرخاندن پا به بیرون میشود.
- در مراحل پیشرفته، بیماران مبتلا به آرتروز مفصل ران ممکن است در زمان ایستادن طولانی‌مدت احساس خستگی یا بی‌ثباتی در پاها داشته باشند.
به گفته‌ی Mayo Clinic، آرتروز مفصل ران معمولاً تأثیر گسترده‌تری بر کیفیت زندگی دارد، زیرا این مفصل در تمام فعالیت‌های روزمره از جمله نشستن، برخاستن و راه رفتن درگیر است.
روند تخریب غضروف در مفصل لگن
روند ایجاد آرتروز مفصل ران معمولاً آهسته اما پیشرونده است.
در مراحل اولیه، غضروف سطح مفصل به‌تدریج نازک میشود و توانایی جذب شوک و فشار را از دست می‌دهد.
در نتیجه، سطح استخوان‌ها به‌جای حرکت نرم، با اصطکاک به هم ساییده می‌شوند.
این فرآیند با چند تغییر مهم همراه است:
- کاهش مایع مفصلی: مایع سینوویال که برای لغزندگی و تغذیه غضروف ضروری است، کاهش می‌یابد.
- سایش سطح غضروف: بخش‌هایی از غضروف ممکن است از بین برود و سطح استخوان در معرض تماس مستقیم قرار گیرد.
- ایجاد زوائد استخوانی (Bone Spurs): بدن برای جبران آسیب، استخوان اضافی تولید می‌کند، اما این زوائد باعث درد بیشتر و محدودیت حرکتی می‌شوند.
- التهاب مفصل: به‌دلیل اصطکاک مداوم، بافت‌های اطراف مفصل متورم و ملتهب می‌شوند.
در مراحل پیشرفته‌تر، غضروف تقریباً از بین می‌رود و بیمار ممکن است دچار درد دائمی حتی در حالت استراحت شود.
در این مرحله، معمولاً دامنه حرکات مفصل به‌شدت کاهش می‌یابد و فرد برای انجام فعالیت‌های ساده روزانه مانند پوشیدن کفش یا نشستن روی صندلی دچار مشکل میشود.
به گزارش Cleveland Clinic، آرتروز لگن یکی از علل اصلی کاهش کیفیت زندگی در سالمندان است و درمان مؤثر آن به تشخیص زودهنگام و ارزیابی دقیق وضعیت مفصل بستگی دارد.
علل بروز آرتروز مفصل ران
آرتروز مفصل ران یا همان آرتروز مفصل لگن در نتیجه‌ی ترکیبی از عوامل فیزیولوژیکی، مکانیکی و ژنتیکی به‌وجود می‌آید.
این بیماری معمولاً با افزایش سن شایع‌تر میشود، اما گاهی در سنین جوانی نیز در اثر آسیبهای فیزیکی یا بیماریهای زمینه‌ای رخ می‌دهد.
در این بیماری، غضروف محافظ مفصل به‌تدریج تخریب میشود و سطح استخوان‌ها دچار اصطکاک مستقیم میشود.
شناخت دلایل بروز آرتروز مفصل ران، کمک می‌کند تا هم تشخیص دقیق‌تری انجام شود و هم احتمال پیشرفت بیماری کاهش یابد.
افزایش سن و فرسایش طبیعی مفصل
افزایش سن یکی از اصلی‌ترین و اجتناب‌ناپذیرترین عوامل بروز آرتروز مفصل ران است.
با گذشت زمان، غضروف مفصل — که وظیفه‌ی روان‌سازی حرکات استخوان ران و لگن را دارد — به‌تدریج خاصیت الاستیکی خود را از دست می‌دهد.
در نتیجه، سایش بین استخوان‌ها افزایش می‌یابد و بافت‌های اطراف مفصل ملتهب می‌شوند.
این فرآیند باعث ایجاد درد، خشکی و کاهش دامنه حرکتی در ناحیه لگن میشود.
طبق گزارش Mayo Clinic، پس از سن ۵۰ سالگی، احتمال ابتلا به آرتروز مفصل لگن به‌صورت قابلتوجهی افزایش می‌یابد، به‌ویژه در افرادی که تحرک کمی دارند یا اضافه وزن دارند.
آسیبهای قبلی و ضربه به لگن
ضربه یا آسیبهای فیزیکی به مفصل لگن می‌تواند زمینه‌ساز تخریب زودهنگام غضروف شود.
این آسیب‌ها ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شوند:
- شکستگی‌های لگن یا ران در گذشته
- دررفتگی مفصل ران
- آسیبهای ورزشی یا حوادث رانندگی
حتی اگر این آسیب‌ها سال‌ها قبل اتفاق افتاده باشند، ممکن است در درازمدت باعث تغییر در سطح مفصل و ناهماهنگی استخوان‌ها شوند.
در نتیجه، فرد در سنین میانسالی دچار آرتروز مفصل لگن میشود.
پزشکان این نوع آرتروز را «آرتروز ثانویه» می‌نامند، چون علت آن به‌جای فرسایش طبیعی، آسیب مکانیکی قبلی است.
چاقی و فشار زیاد بر مفصل
چاقی یکی از مهمترین عوامل خطر در ایجاد و پیشرفت آرتروز مفصل لگن است.
مفصل ران وزن قابلتوجهی از بدن را تحمل می‌کند و هرچه این وزن بیشتر باشد، فشار مضاعفی به غضروف‌ها وارد میشود.
بر اساس مطالعات Cleveland Clinic، هر یک کیلوگرم اضافه‌وزن می‌تواند تا سه برابر فشار بیشتری بر مفصل ران در هنگام حرکت وارد کند.
این فشار مداوم، به مرور باعث سایش غضروف و کاهش مایع مفصلی میشود.
افراد دارای اضافه‌وزن معمولاً زودتر از دیگران دچار علائم آرتروز مفصل لگن مانند درد در ناحیه کشاله ران، سفتی هنگام برخاستن و صدای ساییدگی در مفصل می‌شوند.
عوامل ژنتیکی و بیماریهای زمینه‌ای
ژنتیک نیز در بروز آرتروز نقش مهمی دارد.
اگر یکی از والدین یا بستگان درجه یک فرد دچار آرتروز مفصل ران بوده باشد، احتمال ابتلای او نیز افزایش می‌یابد.
ژنتیک می‌تواند بر ویژگی‌هایی مانند شکل استخوان‌ها، استحکام غضروف‌ها و عملکرد تاندون‌ها تأثیر بگذارد.
علاوه بر ژنتیک، برخی بیماریهای زمینه‌ای نیز خطر بروز آرتروز مفصل لگن را افزایش می‌دهند، از جمله:
- دیسپلازی مادرزادی لگن (Hip Dysplasia): اختلالی در رشد مفصل لگن که از کودکی وجود دارد.
- روماتیسم مفصلی (Rheumatoid Arthritis): التهاب خودایمنی که باعث تخریب بافت‌های مفصل میشود.
- نقرس (Gout) و عفونت‌های مفصلی: که با التهاب مزمن باعث آسیب به غضروف می‌شوند.
- اختلالات متابولیک: مثل دیابت یا کم‌کاری تیروئید که تعادل بافتی را مختل می‌کنند.
علائم آرتروز مفصل لگن و ران
آرتروز مفصل ران یا آرتروز مفصل لگن معمولاً به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌کند و علائم آن در ابتدا ممکن است خفیف و ناپیدا باشند.
با گذشت زمان و افزایش میزان تخریب غضروف، درد و محدودیت‌های حرکتی بیشتر می‌شوند.
شناخت به‌موقع علائم آرتروز مفصل لگن اهمیت زیادی دارد، زیرا در مراحل اولیه میتوان با اصلاح سبک زندگی و مداخلات غیرتهاجمی، روند پیشرفت بیماری را کنترل کرد.
درد لگن و کشاله ران
اصلی‌ترین علامت آرتروز مفصل ران، درد در ناحیه لگن است که معمولاً از کشاله ران شروع میشود و ممکن است تا باسن، ران یا حتی زانو گسترش یابد.
این درد در مراحل اولیه معمولاً هنگام فعالیت‌هایی مثل راه رفتن طولانی، بالا رفتن از پله یا برخاستن از حالت نشسته بروز می‌کند.
اما با پیشرفت بیماری، حتی در زمان استراحت یا خواب نیز ممکن است درد احساس شود.
بیماران اغلب درد را به‌صورت درد مبهم یا سوزشی توصیف می‌کنند که با حرکت تشدید و با استراحت کاهش می‌یابد.
محدودیت حرکتی و خشکی مفصل
یکی از رایج‌ترین علائم آرتروز مفصل لگن، کاهش دامنه حرکتی و خشکی مفصل است.
این حالت معمولاً پس از دوره‌های طولانی استراحت — مثل خواب شبانه یا نشستن طولانی‌مدت — بیشتر احساس میشود.
افراد مبتلا ممکن است هنگام:
- خم شدن برای پوشیدن کفش،
- چرخاندن پا هنگام سوار شدن به خودرو،
- یا هنگام نشستن روی زمین یا صندلی پایین،
- احساس درد، گرفتگی یا سفتی در مفصل داشته باشند.
خشکی مفصل معمولاً صبح‌ها یا پس از استراحت طولانی بیشتر است و پس از چند دقیقه حرکت یا راه رفتن تا حدی بهبود می‌یابد.
احساس صدا یا قفل شدن مفصل
یکی دیگر از نشانه‌های رایج در آرتروز مفصل ران، شنیدن یا احساس صدای “ترک خوردن” یا “سایش” در مفصل هنگام حرکت است.
این صدا به دلیل سایش سطوح استخوانی در اثر از بین رفتن غضروف مفصلی ایجاد میشود.
در برخی موارد، فرد ممکن است هنگام حرکت ناگهان احساس کند مفصل “گیر کرده” یا “قفل شده” است — پدیده‌ای که معمولاً ناشی از ناهمواری سطح مفصل یا وجود زوائد استخوانی (Bone Spurs) است.
این علائم به‌ویژه هنگام بالا رفتن از پله‌ها یا چرخش لگن بیشتر بروز می‌کنند.
اگر این وضعیت همراه با درد یا احساس بی‌ثباتی باشد، نشان‌دهنده‌ی پیشرفت آرتروز است و باید توسط پزشک بررسی شود.
التهاب و تورم در ناحیه ران یا باسن
در مراحل پیشرفته‌تر، بافت‌های اطراف مفصل ران دچار التهاب می‌شوند.
این التهاب ممکن است با تورم، گرمی و حساسیت به لمس همراه باشد.
در برخی بیماران حتی مشاهده میشود که یک طرف لگن بزرگ‌تر یا متورم‌تر از سمت دیگر به‌نظر می‌رسد.
علت این تورم، تجمع مایع مفصلی و واکنش بدن به اصطکاک مداوم استخوان‌هاست.
اگر التهاب درمان نشود، می‌تواند باعث تشدید درد و محدودیت حرکتی شود.
بر اساس داده‌های WebMD، التهاب مفصل ران در آرتروز مزمن می‌تواند منجر به ضعف عضلات اطراف لگن و تغییر در نحوه راه رفتن (لنگیدن) شود.
تشخیص آرتروز مفصل لگن و ران چگونه انجام میشود؟
تشخیص دقیق آرتروز مفصل ران یا همان آرتروز مفصل لگن، نیازمند بررسی دقیق علائم، معاینه بالینی و گاهی استفاده از روش‌های تصویربرداری تخصصی است.
در مراحل اولیه، بسیاری از بیماران ممکن است درد را به مشکلات عضلانی یا ستون فقرات نسبت دهند؛ به همین دلیل، تشخیص صحیح توسط پزشک متخصص ارتوپدی اهمیت زیادی دارد.
هدف از فرآیند تشخیص، تعیین شدت آسیب غضروفی، علت اصلی آرتروز و میزان تأثیر آن بر عملکرد حرکتی بدن است.
معاینه فیزیکی و ارزیابی دامنه حرکتی
نخستین گام در تشخیص آرتروز مفصل لگن، انجام معاینه فیزیکی است.
پزشک متخصص با مشاهده طرز ایستادن، راه رفتن و حرکت پاها، به بررسی علائم ظاهری مانند درد، لنگش، تورم یا محدودیت حرکتی می‌پردازد.
در طول معاینه:
- پزشک از بیمار می‌خواهد پا را در جهات مختلف بچرخاند تا میزان دامنه حرکتی مفصل ران مشخص شود.
- نقاط خاصی از لگن یا کشاله ران لمس می‌شوند تا نواحی حساس به درد شناسایی شوند.
- در صورت وجود خشکی یا صدای ساییدگی در مفصل، احتمال آرتروز افزایش می‌یابد.
یکی از تست‌های رایج در معاینه فیزیکی، آزمون فابر (FABER Test) است که در آن پزشک با خم و چرخاندن پا، عملکرد مفصل ران و میزان التهاب را بررسی می‌کند.
تصویربرداری (X-Ray، MRI و CT Scan)
اگر در معاینه فیزیکی علائم آرتروز مشاهده شود، پزشک برای ارزیابی دقیق‌تر از تصویربرداری‌های پزشکی استفاده می‌کند.
هر روش تصویربرداری اطلاعات متفاوتی درباره ساختار مفصل ران ارائه می‌دهد.
- رادیوگرافی (X-Ray):
این روش متداول‌ترین ابزار تشخیصی برای آرتروز مفصل لگن است.
در عکس ساده لگن میتوان میزان فاصله بین استخوان ران و لگن (فضای مفصلی)، وجود زوائد استخوانی (Osteophytes) و تغییر شکل مفصل را مشاهده کرد.
کاهش فاصله بین استخوان‌ها نشان‌دهنده‌ی تخریب غضروف است. - MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی):
در صورتی‌که پزشک بخواهد وضعیت بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها، عضلات و رباط‌ها را بررسی کند، از MRI استفاده میشود.
MRI همچنین می‌تواند مراحل اولیه تخریب غضروف را نشان دهد، حتی زمانی که در عکس ساده هنوز تغییری دیده نمی‌شود. - سی‌تی‌اسکن (CT Scan):
برای مشاهده‌ی دقیق‌تر ساختار استخوانی مفصل ران و بررسی آسیبهای پیچیده استخوان، از CT استفاده میشود.
این روش معمولاً در بیمارانی به‌کار می‌رود که دچار آسیبهای قدیمی یا تغییر شکل‌های مادرزادی لگن هستند.
آزمایش‌های خون برای رد کردن سایر بیماری‌ها
اگرچه آرتروز مفصل ران معمولاً بر اساس علائم بالینی و تصویربرداری تشخیص داده میشود، اما در برخی موارد پزشک برای رد سایر بیماریهای مفصلی یا التهابی از آزمایش خون استفاده می‌کند.
این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا از عدم وجود بیماری‌هایی مانند روماتیسم مفصلی، عفونت مفصلی یا نقرس اطمینان حاصل کند.
رایج‌ترین آزمایش‌های مورد استفاده عبارت‌اند از:
- ESR و CRP: نشانگرهای التهابی در بدن
- RF و Anti-CCP: برای بررسی احتمال وجود آرتریت روماتوئید
- Uric Acid: برای تشخیص نقرس و افتراق آن از آرتروز لگن
در صورت طبیعی بودن این نتایج و مشاهده‌ی تخریب غضروف در تصویربرداری، تشخیص آرتروز مفصل لگن قطعی تلقی میشود.
همین حالا مشاوره رایگان بگیر و قدم اول درمانت رو بردار
عوارض احتمالی آرتروز مفصل لگن
در صورت عدم درمان یا کنترل به‌موقع، آرتروز مفصل ران می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر سلامت جسمی و کیفیت زندگی فرد بگذارد.
این بیماری تنها به درد لگن محدود نمی‌شود، بلکه به‌دلیل نقش کلیدی مفصل ران در تحمل وزن و حرکت بدن، ممکن است باعث اختلال در راه رفتن، ضعف عضلانی و درد در سایر مفاصل شود.
شناخت عوارض آرتروز کمک می‌کند تا بیماران اهمیت درمان و پیگیری منظم را درک کنند و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی
شایع‌ترین عارضه‌ی آرتروز مفصل لگن، درد مزمن است؛ دردی که در ابتدا فقط هنگام فعالیت ظاهر میشود اما به‌مرور زمان حتی در زمان استراحت نیز باقی می‌ماند.
این درد معمولاً در ناحیه کشاله ران، باسن یا ران احساس میشود و می‌تواند تا زانو نیز انتشار یابد.
در مراحل پیشرفته، حتی فعالیت‌های ساده‌ای مثل پوشیدن کفش، نشستن روی صندلی یا بالا رفتن از پله‌ها ممکن است دردناک شوند.
به گفته‌ی Mayo Clinic، درد ناشی از آرتروز مفصل لگن یکی از عوامل اصلی کاهش کیفیت زندگی در بزرگسالان است، زیرا بهطور مستقیم بر خواب، تحرک و استقلال فرد تأثیر می‌گذارد.
در این شرایط، بسیاری از بیماران به مرور دچار احساس افسردگی یا اضطراب ناشی از محدودیت حرکتی می‌شوند.
ضعف عضلات و محدودیت در انجام فعالیت‌های روزمره
با پیشرفت آرتروز مفصل ران، بدن برای کاهش درد، بهطور ناخودآگاه الگوی حرکتی خود را تغییر می‌دهد.
فرد ممکن است به‌صورت نامتقارن راه برود یا از یک پا بیشتر از پای دیگر استفاده کند.
این تغییرات در طول زمان منجر به ضعف عضلات ران، باسن و حتی پایین‌تنه میشود.
به مرور زمان، کاهش قدرت عضلانی باعث میشود:
- انجام کارهای روزمره مانند بالا رفتن از پله‌ها یا خم شدن دشوار شود.
- ثبات بدن در هنگام ایستادن کاهش یابد.
- خطر افتادن یا زمین خوردن افزایش پیدا کند.
بر اساس مطالعات Cleveland Clinic، بیماران مبتلا به آرتروز مفصل لگن در صورت عدم فعالیت کافی، بهطور متوسط ۲۰٪ از قدرت عضلانی خود را در ناحیه ران از دست می‌دهند.
این مسئله باعث تسریع در پیشرفت بیماری و تشدید علائم آن میشود.
افزایش فشار بر مفاصل زانو و ستون فقرات
یکی از عوارض مهم و اغلب نادیده‌گرفته‌شده‌ی آرتروز مفصل لگن، انتقال فشار اضافی به سایر مفاصل بدن است.
وقتی حرکت مفصل ران به‌دلیل درد یا محدودیت کاهش می‌یابد، بدن برای جبران آن از مفاصل مجاور — به‌ویژه زانو و ستون فقرات — بیشتر استفاده می‌کند.
این جبران حرکتی باعث میشود:
- آرتروز زانو در سمت مبتلا سریع‌تر پیشرفت کند.
- دردهای کمری و سفتی عضلات ناحیه پشت افزایش یابد.
- الگوی طبیعی راه رفتن تغییر کند و بدن دچار عدم تعادل شود.
مطالعات نشان می‌دهد بیش از نیمی از بیماران مبتلا به آرتروز لگن، در نهایت دچار دردهای ثانویه در زانو یا کمر می‌شوند.
به همین دلیل، پزشکان تأکید دارند که تشخیص و مدیریت زودهنگام آرتروز مفصل ران، از بروز مشکلات بعدی در سایر مفاصل بدن جلوگیری می‌کند.
روند پیشرفت بیماری آرتروز مفصل ران
آرتروز مفصل ران (یا آرتروز مفصل لگن) معمولاً به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌کند.
این بیماری از مراحل خفیف آغاز شده و در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، به مرحله‌ای می‌رسد که غضروف مفصل تقریباً بهطور کامل از بین می‌رود.
شدت علائم در هر فرد متفاوت است، اما مسیر پیشرفت بیماری تقریباً در همه بیماران الگوی مشابهی دارد: ابتدا تخریب جزئی غضروف، سپس التهاب مفصل و در نهایت تغییر شکل استخوان و محدودیت شدید حرکتی.
مراحل تخریب غضروف و تحلیل مفصل
در مرحله اولیه آرتروز مفصل لگن، سطح غضروف مفصل هنوز تا حدودی سالم است، اما خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد.
در این مرحله ممکن است بیمار تنها احساس خستگی یا درد خفیف در کشاله ران داشته باشد.
به مرور زمان، با افزایش سایش بین استخوان‌ها:
- غضروف نازک‌تر و شکننده‌تر میشود.
- مایع سینوویال (مایع لغزنده داخل مفصل) کاهش می‌یابد.
- تماس مستقیم بین استخوان‌ها رخ می‌دهد و التهاب مزمن به‌وجود می‌آید.
در مرحله‌ی پیشرفته، سطح مفصل ناصاف و ناهموار میشود و بدن برای جبران فشار، زوائد استخوانی کوچکی به نام استئوفیت تولید می‌کند.
اما این زوائد به‌جای کمک، درد و خشکی بیشتری ایجاد می‌کنند.
به گفته‌ی Mayo Clinic، روند تخریب غضروف معمولاً در عرض چند سال رخ می‌دهد و شدت آن به عواملی مانند سن، وزن، فعالیت بدنی و ژنتیک بستگی دارد.
علائم پیشرفته و تغییرات ساختاری لگن
با پیشرفت بیماری، علائم آرتروز مفصل لگن شدیدتر و مداوم‌تر می‌شوند.
در مراحل پیشرفته، بیماران معمولاً دچار یکی یا چند مورد از این نشانه‌ها می‌شوند:
- درد دائمی حتی هنگام استراحت
- خشکی مفصل به‌ویژه پس از خواب یا نشستن طولانی
- کاهش شدید دامنه حرکتی
- لنگیدن یا تغییر در الگوی راه رفتن
- احساس ساییدگی یا قفل شدن مفصل در حین حرکت
از نظر ساختاری نیز، شکل طبیعی مفصل لگن ممکن است تغییر کند.
در تصاویر رادیولوژی معمولاً مشاهده میشود که فضای بین استخوان‌ها تقریباً از بین رفته و زوائد استخوانی در اطراف مفصل تشکیل شده‌اند.
در این مرحله، عضلات اطراف لگن نیز به‌دلیل کم‌تحرکی ضعیف می‌شوند و توانایی حمایت از بدن را از دست می‌دهند.
طبق بررسی‌های Cleveland Clinic، در بیماران مبتلا به آرتروز پیشرفته مفصل ران، حتی نشستن یا بلند شدن از صندلی بدون کمک ممکن است غیرممکن شود.
برای دریافت مشاوره اختصاصی با کلینیک دکتر مجدزاده در ارتباط باشید
تأثیر تأخیر در مراجعه به پزشک
تأخیر در مراجعه به پزشک یا بی‌توجهی به علائم اولیه، یکی از عوامل اصلی تشدید آرتروز مفصل ران است.
در مراحل ابتدایی، درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، کنترل وزن و تغییر سبک زندگی می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کند کنند.
اما وقتی بیمار دیرتر مراجعه می‌کند، معمولاً غضروف بهطور کامل تخریب شده و گزینه‌های درمانی محدود می‌شوند.
در چنین شرایطی، درد مداوم، خشکی شدید و تغییر شکل مفصل باعث کاهش توان حرکتی و وابستگی بیشتر به دیگران در انجام امور روزمره میشود.
به همین دلیل پزشکان تأکید دارند که تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را بهطور چشمگیری حفظ کند.
به نقل از WebMD، در بیماران مبتلا به آرتروز لگن که مراجعه به پزشک را به تأخیر می‌اندازند، احتمال نیاز به جراحی تعویض مفصل تا سه برابر بیشتر است.
نتیجه‌گیری
آرتروز مفصل ران یا آرتروز لگن یکی از شایع‌ترین بیماریهای مفصلی در بزرگسالان است که بر اثر تخریب تدریجی غضروف ایجاد میشود. این عارضه باعث درد، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی می‌گردد.
تشخیص زودهنگام نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت آن دارد؛ علائمی مانند درد خفیف در کشاله ران یا خشکی مفصل می‌توانند نشانه‌های اولیه باشند.
بررسی منظم مفصل ران، به‌ویژه در افراد بالای ۵۰ سال یا دارای سابقه آسیب لگنی، برای تشخیص دقیق ضروری است. در کلینیک دکتر آرش مجدزاده، ارزیابی آرتروز لگن با تجهیزات تخصصی و معاینه دقیق انجام میشود تا مؤثرترین روش درمانی برای هر بیمار انتخاب شود.
سوالات متداول درباره آرتروز مفصل ران
- تفاوت آرتروز مفصل ران با آرتروز لگن چیست؟
در واقع هر دو اصطلاح به یک بیماری اشاره دارند. مفصل ران همان مفصل متحرک در ناحیه لگن است که بین استخوان ران و لگن قرار دارد. - آیا آرتروز مفصل ران در سنین پایین هم ممکن است؟
بله، در مواردی مانند آسیبهای ورزشی، دررفتگی مادرزادی یا بیماریهای التهابی، آرتروز مفصل ران حتی در جوانان نیز مشاهده میشود. - مهمترین علائم اولیه آرتروز مفصل ران چیست؟
درد در کشاله ران یا باسن، خشکی مفصل هنگام برخاستن، و کاهش دامنه حرکتی از علائم اولیه هستند که باید جدی گرفته شوند. - آیا امکان جلوگیری از پیشرفت آرتروز وجود دارد؟
در مراحل اولیه، با تشخیص زودهنگام، اصلاح سبک زندگی و پیگیری پزشکی منظم، میتوان روند پیشرفت آرتروز مفصل ران را بهطور قابلتوجهی کند کرد.
