پارگی تاندون شانه چیست و روش های درمان آن

شانه یکی از پرتحرک‌ترین مفاصل بدن است و توانایی انجام حرکات متنوعی مانند بالا بردن دست، چرخاندن بازو و انجام فعالیت‌های روزمره را ممکن می‌سازد. این حرکت‌ها تنها با سلامت تاندون‌ها امکان‌پذیر است. پارگی تاندون شانه یکی از مشکلات شایع این مفصل به شمار می‌رود که می‌تواند موجب درد، محدودیت حرکتی و حتی ناتوانی در انجام فعالیت‌های ساده شود. شناخت ماهیت این آسیب و آشنایی با انواع آن، نخستین گام برای انتخاب بهترین روش درمان است.

پارگی تاندون شانه چیست؟

پارگی تاندون شانه به معنای آسیب‌دیدگی یا گسیختگی یکی از تاندون‌هایی است که عضلات را به استخوان بازو متصل می‌کنند. این تاندون‌ها بخشی از مجموعه‌ای به نام روتاتور کاف (Rotator Cuff) هستند که نقش مهمی در حرکت و ثبات شانه دارند.

پارگی ممکن است:

• به‌صورت جزئی رخ دهد، یعنی فقط بخشی از تارهای تاندون پاره شوند.
• یا به‌صورت کامل ایجاد شود، که در این حالت تاندون به‌طور کامل از استخوان جدا می‌شود.

علائم رایج پارگی تاندون شانه عبارتند از:

• درد در هنگام حرکت بازو یا حتی در حالت استراحت
• ضعف در انجام حرکات بالای سر
• محدودیت دامنه حرکتی
• صدای تق‌تق یا احساس گیر کردن در مفصل

بنابراین تشخیص و درمان به‌موقع این مشکل اهمیت زیادی دارد.

انواع پارگی تاندون شانه

پارگی تاندون شانه بر اساس شدت و علت بروز، به چند دسته تقسیم می‌شود:

1. پارگی جزئی (Partial Tear):
   در این حالت تنها بخشی از ضخامت تاندون دچار آسیب می‌شود. این نوع پارگی معمولاً با درد و ضعف نسبی همراه است و در بسیاری از موارد با روش‌های غیرجراحی قابل درمان است.
2. پارگی کامل (Full-Thickness Tear):
   در پارگی کامل، تاندون به‌طور کامل از استخوان جدا می‌شود. این وضعیت اغلب باعث محدودیت شدید حرکتی و ضعف زیاد در شانه می‌شود و در برخی موارد نیاز به جراحی دارد.
3. پارگی دژنراتیو (Degenerative Tear):
   این نوع پارگی در اثر فرسایش تدریجی ناشی از افزایش سن رخ می‌دهد. افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض این آسیب هستند.
4. پارگی ناشی از تروما (Traumatic Tear):
   سقوط روی شانه یا تصادفات می‌توانند منجر به پارگی ناگهانی و شدید شوند. این نوع پارگی در افراد جوان و فعال نیز شایع است.
5. پارگی مزمن یا ترکیبی:
   گاهی فرد دچار یک پارگی قدیمی می‌شود و با یک آسیب جدید، شدت آن بیشتر می‌گردد.
   بر اساس تحقیقات منتشرشده در PubMed، پارگی‌های دژنراتیو در افراد بالای ۶۰ سال بیش از ۳۰٪ شیوع دارند و تشخیص زودهنگام آن‌ها برای پیشگیری از محدودیت حرکتی طولانی‌مدت بسیار حیاتی است.

دلایل پارگی تاندون شانه میشود

پارگی تاندون شانه می‌تواند نتیجه‌ی ترکیبی از عوامل مختلف باشد. برخی افراد به دلیل فعالیت‌های شغلی یا ورزشی بیشتر در معرض این آسیب هستند، در حالی‌که در برخی دیگر افزایش سن یا بیماری‌های زمینه‌ای نقش اصلی را ایفا می‌کند. شناخت دلایل اصلی می‌تواند به پیشگیری از این عارضه کمک زیادی کند.

فعالیت‌های تکراری و فشار مداوم

انجام فعالیت‌های تکراری که شامل حرکت‌های بالای سر هستند، یکی از شایع‌ترین دلایل پارگی تاندون شانه محسوب می‌شود.

• ورزشکاران رشته‌هایی مانند شنا، تنیس، بیسبال یا وزنه‌برداری
• کارگرانی که به‌طور مداوم بار سنگین بلند می‌کنند یا بالای سر کار می‌کنند (مثل نقاشان ساختمان)

این حرکات باعث فشار مداوم روی تاندون‌ها شده و در طول زمان موجب ایجاد ریزآسیب‌هایی می‌شود که در نهایت به پارگی ختم می‌گردند.

آسیب‌های ناگهانی (تروما)

تصادف، سقوط روی دست یا ضربه شدید به شانه می‌تواند باعث پارگی ناگهانی و کامل تاندون شود. این نوع پارگی‌ها معمولاً با درد شدید و فوری همراه هستند و اغلب در افراد جوان و فعال مشاهده می‌شوند.
طبق گزارش Johns Hopkins Medicine، آسیب‌های تروماتیک یکی از اصلی‌ترین دلایل مراجعه جوانان به کلینیک‌های ارتوپدی به دلیل درد شانه است.

فرسایش ناشی از افزایش سن

با بالا رفتن سن، بافت‌های بدن به‌طور طبیعی دچار تغییر می‌شوند. تاندون‌های شانه نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

• کاهش انعطاف‌پذیری
• کاهش خون‌رسانی
• تجمع آسیب‌های کوچک قبلی

همه این عوامل باعث می‌شوند افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض پارگی تاندون شانه باشند. بر اساس مطالعات، در افراد بالای ۶۰ سال احتمال وجود پارگی حتی بدون بروز علائم بالای ۳۰ درصد است.

وضعیت بدنی نامناسب

وضعیت نامناسب بدن در طولانی‌مدت می‌تواند فشار زیادی بر مفصل شانه وارد کند.

• قوز کردن هنگام نشستن پشت میز
• کار کردن طولانی با کامپیوتر
• خم کردن شانه‌ها به جلو

این موارد باعث تغییر در مکانیک شانه شده و تاندون‌ها را مستعد آسیب و پارگی می‌کند.

کمبود خون‌رسانی به تاندون‌ها

تاندون‌های شانه، به‌ویژه در بخش روتاتور کاف، خون‌رسانی محدودی دارند. هرگونه کاهش بیشتر در جریان خون می‌تواند فرآیند ترمیم طبیعی تاندون را مختل کند. این وضعیت در نهایت احتمال پارگی تاندون شانه را افزایش می‌دهد.

آسیب‌های قبلی یا التهاب مزمن

اگر فردی در گذشته دچار آسیب‌دیدگی شانه یا التهاب تاندون (تاندونیت) بوده باشد، احتمال بروز پارگی مجدد بسیار بیشتر خواهد بود. التهاب‌های مکرر یا مزمن باعث تضعیف ساختار تاندون می‌شوند و حتی یک حرکت ساده می‌تواند به پارگی کامل منجر شود.

جدول روش‌های درمان پارگی تاندون شانه

روش درمان	توضیحات
استراحت و اصلاح فعالیت‌ها	کاهش فشار روی شانه با اجتناب از حرکات دردناک
داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها	کاهش درد و التهاب با داروهای NSAIDs مانند ایبوپروفن
فیزیوتراپی و توانبخشی	تمرینات تخصصی برای افزایش قدرت و دامنه حرکتی
تزریق کورتیکواستروئید	تزریق داروی استروئیدی برای کاهش التهاب موقت
جراحی ترمیمی	ترمیم پارگی کامل تاندون با جراحی باز یا آرتروسکوپی
سلول‌درمانی و تزریق سلول بنیادی	استفاده از سلول‌های بنیادی برای بازسازی تاندون آسیب‌دیده
طب سوزنی	روش مکمل برای کاهش درد و بهبود عملکرد شانه
تزریق اپیدورال	تزریق دارو در فضای اپیدورال برای کاهش درد ناشی از مشکلات نخاعی
درمان تنگی کانال نخاع	درمان درد شانه ناشی از فشار بر اعصاب گردنی
اوزون‌درمانی	تزریق اوزون برای کاهش التهاب و تحریک ترمیم بافت
درمان با لیزر پرتوان	استفاده از لیزر پرتوان برای کاهش التهاب و تحریک بازسازی

روش های درمان پارگی تاندون شانه

انتخاب روش درمان برای پارگی تاندون شانه بستگی به شدت آسیب، سن بیمار، میزان فعالیت روزانه و شرایط عمومی سلامتی او دارد. در بسیاری از موارد، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند مؤثر باشند، اما در موارد شدید یا پارگی کامل، مداخلات پیشرفته‌تر یا جراحی لازم است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های درمانی معرفی می‌شوند:

۱. استراحت و اصلاح فعالیت‌ها

در مراحل اولیه، پزشک توصیه می‌کند که بیمار از انجام حرکاتی که باعث درد می‌شوند خودداری کند. اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات بالای سر، به کاهش التهاب و جلوگیری از بدتر شدن آسیب کمک می‌کند.

۲. داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند. این داروها معمولاً به عنوان اولین خط درمان در پارگی‌های جزئی توصیه می‌شوند.

۳. فیزیوتراپی و توانبخشی

تمرین‌های تخصصی برای تقویت عضلات اطراف شانه، افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود دامنه حرکتی بسیار مؤثر هستند. فیزیوتراپی به‌ویژه برای بیمارانی که پارگی جزئی دارند یا نمی‌خواهند جراحی انجام دهند، اهمیت زیادی دارد.

۴. تزریق کورتیکواستروئید

در مواردی که درد شدید است و به دارو یا فیزیوتراپی پاسخ نمی‌دهد، تزریق داروهای استروئیدی در اطراف تاندون می‌تواند به‌طور موقت التهاب را کاهش دهد. با این حال، استفاده مکرر توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است به تاندون آسیب برساند.

۵. جراحی ترمیمی

در پارگی‌های کامل یا زمانی که روش‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی برای ترمیم تاندون ضروری است. این جراحی می‌تواند به روش آرتروسکوپی (کم‌تهاجمی) یا جراحی باز انجام شود. هدف، اتصال دوباره تاندون به استخوان و بازگرداندن عملکرد طبیعی شانه است.

۶. سلول‌درمانی و تزریق سلول بنیادی

یکی از روش‌های نوین در درمان پارگی تاندون شانه، استفاده از سلول‌های بنیادی برای تحریک بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده است. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که این روش می‌تواند روند ترمیم را تسریع کرده و کیفیت بهبودی را بهبود دهد. این روش هنوز در حال بررسی‌های علمی گسترده است، اما امید زیادی برای آینده دارد.

۷. طب سوزنی

طب سوزنی به‌عنوان یک روش مکمل می‌تواند درد شانه را کاهش دهد و به بهبود عملکرد عضلات کمک کند. این روش به‌طور مستقیم پارگی را ترمیم نمی‌کند، اما در کاهش التهاب و تسکین علائم بسیار مؤثر است.

۱۰. اوزون‌درمانی (Ozone Therapy)

اوزون‌درمانی به‌عنوان یکی از روش‌های نوین غیرجراحی، با تزریق گاز اوزون به ناحیه آسیب‌دیده، می‌تواند به کاهش التهاب و تسریع روند ترمیم بافتی کمک کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این روش به‌ویژه در ترکیب با فیزیوتراپی مؤثرتر است.

۱۱. درمان با لیزر پرتوان (High Power Laser Therapy)

لیزر پرتوان با نفوذ به عمق بافتی، جریان خون و متابولیسم سلولی را افزایش می‌دهد. این روش می‌تواند التهاب را کاهش دهد و بازسازی تاندون آسیب‌دیده را تحریک کند. لیزر پرتوان اغلب به‌عنوان مکمل فیزیوتراپی استفاده می‌شود.

همان‌طور که می‌بینید، طیف درمان‌های پارگی تاندون شانه از روش‌های ساده مانند استراحت تا روش‌های نوین مثل سلول‌درمانی و لیزر پرتوان بسیار گسترده است. انتخاب بهترین گزینه تنها پس از معاینه دقیق توسط متخصص ارتوپدی امکان‌پذیر است. در این مسیر، مراجعه به کلینیک‌های معتبر مانند کلینیک دکتر آرش مجدزاده می‌تواند به انتخاب روش درمانی مناسب کمک کند.

مراقبت های پس از درمان پارگی تاندون شانه

رعایت اصول مراقبتی بعد از درمان پارگی تاندون شانه برای بهبود کامل و جلوگیری از بازگشت مجدد آسیب ضروری است. حتی اگر بهترین روش درمانی انجام شده باشد، بی‌توجهی به این مرحله می‌تواند نتایج درمان را کاهش دهد.

مهم‌ترین مراقبت‌ها عبارتند از:

• استفاده از آتل یا اسلینگ برای ثابت نگه داشتن شانه در هفته‌های ابتدایی
• شروع تدریجی حرکات سبک طبق برنامه فیزیوتراپیست
• انجام تمرین‌های کششی و تقویتی برای جلوگیری از خشکی مفصل
• رعایت رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین D و کلسیم برای کمک به بازسازی تاندون‌ها
• پرهیز از حرکات ناگهانی یا بلند کردن اجسام سنگین تا زمان بهبودی کامل
• پیگیری منظم جلسات توانبخشی و ویزیت‌های پزشکی

طبق گزارش Cleveland Clinic، بازتوانی مناسب می‌تواند خطر عود مجدد پارگی تاندون شانه را تا ۵۰٪ کاهش دهد (منبع).

دلیل های ایجاد درد در ناحیه شانه

درد شانه همیشه به معنی پارگی تاندون شانه نیست. این درد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد:

• التهاب تاندون‌ها (تاندونیت): شایع‌ترین علت درد در حرکات تکراری
• بورسیت: التهاب کیسه‌های کوچک پر از مایع اطراف مفصل شانه
• آرتروز شانه: تخریب غضروف مفصلی و کاهش حرکت شانه
• آسیب گردن یا ستون فقرات: درد ناشی از ریشه‌های عصبی گردنی ممکن است به شانه منتقل شود
• پارگی تاندون شانه: یکی از علل مهم و جدی که با ضعف عضلات همراه است

تشخیص درست علت درد تنها توسط پزشک متخصص و با کمک معاینه و تصویربرداری امکان‌پذیر است.

علائم پارگی تاندون شانه

علائم پارگی تاندون شانه بسته به شدت آسیب می‌تواند خفیف یا شدید باشد. رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• درد مداوم در شانه، به‌ویژه هنگام خوابیدن روی همان سمت
• ضعف در بلند کردن دست یا بردن آن بالای سر
• محدودیت حرکتی و سفتی مفصل شانه
• صدای تق‌تق یا احساس گیر کردن در زمان حرکت بازو
• درد شبانه و اختلال در خواب

طبق گزارش American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS)، یکی از ویژگی‌های بارز پارگی تاندون شانه، ضعف ناگهانی بازو در هنگام بلند کردن اجسام است که آن را از سایر مشکلات شانه متمایز می‌کند.

عوارض عدم درمان پارگی تاندون

بی‌توجهی به درمان پارگی تاندون شانه می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت مفصل شانه به همراه داشته باشد. مهم‌ترین عوارض عبارتند از:

• درد مزمن و مداوم: درد شانه به مرور زمان تشدید می‌شود و کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد.
• ضعف عضلانی شدید: ناتوانی در انجام فعالیت‌های ساده مانند لباس پوشیدن یا شانه کردن مو.
• خشکی و سفتی مفصل (Frozen Shoulder): محدودیت حرکتی شدید که درمان آن بسیار زمان‌بر است.
• آرتروز زودرس شانه: فرسایش مفصل به دلیل عدم عملکرد صحیح تاندون‌ها.
• نیاز به جراحی‌های پیچیده‌تر: در صورت پیشرفت پارگی، درمان سخت‌تر و دوره نقاهت طولانی‌تر خواهد بود.

روش های پیشگیری از پارگی تاندون شانه

با رعایت برخی اقدامات ساده می‌توان احتمال بروز پارگی تاندون شانه را کاهش داد:

• انجام حرکات کششی و گرم کردن قبل از ورزش برای آماده‌سازی مفصل
• تقویت عضلات اطراف شانه با تمرینات سبک و مداوم
• اجتناب از حرکات تکراری و سنگین بالای سر
• حفظ وضعیت بدنی صحیح هنگام نشستن و کار طولانی با کامپیوتر
• استفاده درست از تجهیزات ورزشی و جلوگیری از فشار بیش از حد
• مراجعه به پزشک در صورت بروز درد خفیف شانه برای جلوگیری از پیشرفت آسیب

انواع آسیب دیدگی تاندون شانه

به جز پارگی تاندون شانه، آسیب‌های دیگری نیز ممکن است در این ناحیه رخ دهند:

1. التهاب تاندون (تاندونیت): التهاب و تورم تاندون به دلیل استفاده بیش از حد یا حرکات تکراری.
2. کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم): رسوب املاح کلسیم در تاندون که باعث درد شدید می‌شود.
3. کشیدگی تاندون: ایجاد کشش بیش از حد بدون پارگی کامل.
4. پارگی جزئی یا کامل: از خفیف‌ترین تا شدیدترین نوع آسیب‌دیدگی.

تشخیص نوع آسیب تنها با معاینه دقیق و تصویربرداری (MRI یا سونوگرافی) امکان‌پذیر است.

جمع بندی

پارگی تاندون شانه یکی از شایع‌ترین علل درد و محدودیت حرکتی شانه است. این مشکل می‌تواند به‌صورت تدریجی یا ناگهانی ایجاد شود و در صورت بی‌توجهی، عوارض جدی به همراه داشته باشد. خوشبختانه روش‌های درمانی متنوعی از جمله فیزیوتراپی، دارو، تزریق، سلول‌درمانی، لیزر پرتوان و حتی جراحی وجود دارد که بسته به شرایط بیمار انتخاب می‌شوند.
نکته مهم این است که درمان تنها بخشی از مسیر بهبود است؛ رعایت مراقبت‌های پس از درمان و پیشگیری از آسیب‌های مجدد اهمیت زیادی دارد. در صورت مشاهده علائم مشکوک مانند درد مداوم یا ضعف در حرکت بازو، بهترین کار مراجعه به متخصص ارتوپدی یا کلینیک‌های معتبر از جمله کلینیک دکتر آرش مجدزاده است تا روند درمان به موقع آغاز شود.

سوالات متداول

1. آیا همه پارگی‌های تاندون شانه نیاز به جراحی دارند؟
   خیر. بسیاری از پارگی‌های جزئی با استراحت، دارو، فیزیوتراپی و روش‌های نوین مثل لیزر پرتوان یا سلول‌درمانی درمان می‌شوند.
2. دوره نقاهت پس از جراحی پارگی تاندون شانه چقدر است؟
   به طور میانگین بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا بیمار بتواند به فعالیت‌های روزمره یا ورزشی بازگردد.
3. بهترین روش درمان پارگی تاندون شانه چیست؟
   بهترین روش درمان بسته به شدت آسیب، سن بیمار و سبک زندگی او انتخاب می‌شود. پزشک می‌تواند ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی و در صورت نیاز جراحی را توصیه کند.
4. چگونه می‌توان از پارگی تاندون شانه پیشگیری کرد؟
   تقویت عضلات اطراف شانه، اجتناب از حرکات سنگین بالای سر، گرم کردن قبل از ورزش و حفظ وضعیت بدنی صحیح از راه‌های مهم پیشگیری هستند.