هزینه تزریق سلول بنیادی به زانو یکی از پرسشهای رایج بیمارانی است که به دلیل آسیب رباطهای زانو به دنبال روشهای درمانی نوین، غیرجراحی و مؤثر هستند. رباطهای زانو نقش حیاتی در حفظ پایداری، کنترل حرکات و جلوگیری از آسیبهای جدی مفصل زانو دارند و هرگونه آسیب به آنها میتواند کیفیت زندگی فرد را بهشدت تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، شناخت دقیق انواع رباطهای زانو، مکانیسم آسیبدیدگی و روشهای درمانی بهروز، گام اول در انتخاب مسیر درمان صحیح است.
رباطها ساختارهایی فیبری، ضخیم و بسیار مقاوم هستند که استخوانها را به یکدیگر متصل میکنند. این بافتها مانند طنابهای محکم عمل کرده و ضمن ایجاد ثبات، حرکات غیرطبیعی مفصل را کنترل میکنند. در مفصل زانو، رباطها بهطور هماهنگ عمل میکنند تا امکان راه رفتن، دویدن، چرخش و فعالیتهای ورزشی بدون آسیب فراهم شود.
رباط های اصلی زانو کداماند؟
در مفصل زانو چهار رباط اصلی وجود دارد که بیشترین نقش را در پایداری این مفصل ایفا میکنند:
• رباط جانبی داخلی (MCL) – در سمت داخلی زانو
• رباط جانبی خارجی (LCL) – در سمت خارجی زانو
• رباط صلیبی قدامی (ACL) – در مرکز مفصل زانو
• رباط صلیبی خلفی (PCL) – در عمق مفصل زانو
رباطهای جانبی عمدتاً مسئول کنترل حرکات جانبی زانو هستند، در حالی که رباطهای صلیبی پایداری زانو را در حرکات جلو و عقب و همچنین حرکات چرخشی تأمین میکنند. آسیب به هر یک از این ساختارها میتواند باعث درد، تورم، احساس خالی کردن زانو و کاهش توانایی حرکتی شود.
رباط های جانبی زانو و نحوه آسیب دیدگی آنها
رباطهای جانبی زانو نقش مهمی در حفظ پایداری مفصل هنگام حرکات جانبی و چرخشی ایفا میکنند و از انحراف غیرطبیعی زانو به سمت داخل یا خارج جلوگیری میکنند. این رباطها بهویژه در فعالیتهای روزمره و ورزشی که با تغییر جهت، پیچخوردگی یا برخورد همراه هستند، تحت فشار قرار میگیرند. آسیب به رباطهای جانبی میتواند باعث درد موضعی، تورم، احساس ضعف و در برخی موارد بیثباتی زانو شود؛ موضوعی که در صورت بیتوجهی، ممکن است روند درمان را طولانیتر و پیچیدهتر کند. برای درک بهتر این آسیبها، لازم است هر یک از رباطهای جانبی زانو، محل قرارگیری، عملکرد و مکانیسمهای شایع آسیبدیدگی آنها را بهصورت جداگانه بررسی کنیم.
رباط جانبی داخلی (MCL)
رباط جانبی داخلی در بخش داخلی زانو قرار دارد و یکی از شایعترین رباطهایی است که دچار آسیب میشود. این رباط پهن، استخوان ران را به استخوان درشتنی متصل میکند و در برابر نیروهایی که از سمت بیرونی زانو وارد شده و زانو را به سمت داخل هل میدهند (نیروهای والگوس) مقاومت میکند.
آسیب رباط جانبی داخلی معمولاً در شرایط زیر رخ میدهد:
• ضربه مستقیم به قسمت خارجی زانو (مانند تکل در فوتبال)
• پیچخوردگی ناگهانی زانو زمانی که پا روی زمین ثابت است
• تغییر جهت سریع هنگام دویدن
پارگی MCL اغلب با درد و تورم در بخش داخلی زانو همراه است و بسته به شدت آسیب، ممکن است بیثباتی زانو نیز احساس شود.
رباط جانبی خارجی (LCL)
رباط جانبی خارجی در سمت بیرونی زانو قرار دارد و استخوان ران را به نازکنی متصل میکند. این رباط در برابر نیروهایی که زانو را به سمت بیرون فشار میدهند (نیروهای واروس) مقاومت میکند. به دلیل کوتاهتر و محکمتر بودن LCL نسبت به MCL، آسیب به آن کمتر شایع است، اما در صورت وقوع، میتواند موجب درد و ناپایداری قابلتوجه شود.
رباط های صلیبی زانو و نقش کلیدی آنها در ثبات مفصل
رباطهای صلیبی در عمق مفصل زانو قرار دارند و به دلیل موقعیت و عملکردشان، از مهمترین ساختارهای پایدارکننده زانو محسوب میشوند. این دو رباط بهصورت متقاطع از روی یکدیگر عبور میکنند و به همین دلیل «صلیبی» نامیده میشوند.
رباط صلیبی قدامی (ACL)
رباط صلیبی قدامی یکی از شایعترین رباطهای آسیبدیده، بهویژه در ورزشکاران است. ACL از لغزش بیشازحد استخوان درشتنی به سمت جلو نسبت به استخوان ران جلوگیری میکند.
علل شایع آسیب ACL شامل:
• توقف ناگهانی هنگام دویدن
• فرود نامناسب پس از پرش
• حرکات چرخشی ناگهانی زانو
آسیب ACL میتواند باعث بیثباتی شدید زانو شود و در صورت عدم درمان مناسب، خطر آسیبهای ثانویه مانند تخریب غضروف یا منیسک را افزایش دهد. دوره بهبودی این آسیب گاهی تا یک سال نیز طول میکشد، به همین دلیل روشهای درمانی نوین و بازتوانی اصولی اهمیت زیادی دارند.
رباط صلیبی خلفی (PCL)
رباط صلیبی خلفی در پشت مفصل زانو قرار دارد و نسبت به ACL کوتاهتر اما بسیار قویتر است. این رباط از حرکت بیشازحد استخوان درشتنی به سمت عقب جلوگیری میکند.
آسیب PCL معمولاً در اثر:
• ضربه مستقیم به جلوی ساق پا (مانند تصادفات رانندگی)
• افتادن روی زانوی خمشده
• فشار شدید و ناگهانی به مفصل زانو
رخ میدهد. به دلیل استحکام بالای این رباط، پارگی آن نسبتاً نادرتر است.
سایر رباط های کمتر شناخته شده زانو
علاوه بر رباطهای اصلی، ساختارهای رباطی دیگری نیز در زانو وجود دارند که نقش حمایتی دارند، از جمله:
• رباط عرضی زانو
• رباطهای منیسکوفمورال قدامی و خلفی
• رباطهای کرونری
• رباط پوپلیتئال مورب و قوسی
آسیب به این رباطها معمولاً باعث درد و التهاب میشود، اما بهتنهایی کمتر منجر به بیثباتی شدید زانو خواهد شد، مگر اینکه همراه با آسیب رباطهای اصلی باشد.
درجات مختلف آسیب رباط زانو
آسیب رباطهای زانو بسته به شدت کشیدگی یا پارگی، به سه درجه تقسیم میشود:
- درجه ۱: کشیدگی خفیف یا پارگی میکروسکوپی با حداقل ناپایداری
- درجه ۲: پارگی نسبی رباط همراه با شلی مفصل و بیثباتی متوسط
- درجه ۳: پارگی کامل رباط که باعث بیثباتی واضح زانو میشود
در تمامی این موارد، تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب نقش کلیدی در جلوگیری از آسیبهای مزمن دارد.
رویکردهای نوین درمان آسیب رباط زانو
امروزه در کنار فیزیوتراپی تخصصی و درمانهای محافظهکارانه، روشهای نوینی مانند تزریق سلول بنیادی بهعنوان راهکاری مؤثر برای ترمیم بافتهای آسیبدیده رباط و کاهش نیاز به جراحی مطرح شدهاند. در کلینیک دکتر آرش مجدزاده، با ارزیابی دقیق وضعیت زانو و شدت آسیب، مناسبترین روش درمانی برای هر بیمار انتخاب میشود تا علاوه بر کاهش درد، عملکرد طبیعی مفصل نیز بهتدریج بازگردد.
سوالات متداول
- آیا همه آسیبهای رباط زانو نیاز به جراحی دارند؟
خیر، بسیاری از آسیبها بهویژه در درجات خفیف و متوسط، با روشهای غیرجراحی و درمانهای نوین قابل کنترل و ترمیم هستند. - تزریق سلول بنیادی برای چه نوع آسیب رباطی مناسب است؟
این روش معمولاً برای آسیبهای مزمن، پارگیهای نسبی و مواردی که بیمار تمایلی به جراحی ندارد، گزینه مناسبی است. - دوره نقاهت درمانهای غیرجراحی رباط زانو چقدر است؟
بسته به شدت آسیب و پاسخ بدن، معمولاً چند هفته تا چند ماه زمان نیاز است. - چه زمانی باید برای درد زانو به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت درد مداوم، تورم، احساس خالی کردن زانو یا محدودیت حرکتی، مراجعه زودهنگام به پزشک توصیه میشود.
